Quy định mới: Trẻ em dưới 10 tuổi không được ngồi cùng hàng ghế với người lái xe

Ngày 15/11, tại một tọa đàm về bảo vệ trẻ em trong giao thông đường bộ, Đại tá Nguyễn Quang Nhật, Trưởng Phòng hướng dẫn tuyên truyền, điều tra giải quyết tai nạn giao thông của Cục Cảnh sát giao thông, đã công bố một quy định mới trong Luật Trật tự An toàn Giao thông Đường bộ. Theo đó, từ ngày 1/1/2026, trẻ em dưới 10 tuổi và có chiều cao dưới 1,35m sẽ không được phép ngồi cùng hàng ghế với người lái xe. Quy định này nhằm tăng cường an toàn cho trẻ em trong quá trình di chuyển bằng ô tô.

Người lái xe cần đảm bảo sử dụng các thiết bị an toàn chuyên dụng phù hợp với trẻ em. Trong trường hợp xe chỉ có một hàng ghế, các hướng dẫn an toàn phải được tuân thủ nghiêm ngặt.

Phạt hành chính khi vi phạm quy định an toàn

Bộ Công an cũng đã dự thảo Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Theo đó, người chở trẻ em trên ô tô nhưng không trang bị thiết bị an toàn phù hợp sẽ bị phạt từ 800.000 đến 1 triệu đồng.

TS. Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia, nhấn mạnh rằng quy định này sẽ được áp dụng theo lộ trình. Giai đoạn đầu, quy định sẽ bắt buộc đối với xe cá nhân – loại xe có tốc độ lưu thông cao nhất, đặc biệt trên cao tốc với tốc độ lên tới 120 km/h. Sau đó, quy định sẽ được mở rộng áp dụng cho xe kinh doanh vận tải như taxi, xe khách, và xe hợp đồng.

Nguy cơ và hậu quả khi thiếu thiết bị an toàn

Một số người cho rằng ôm trẻ em trong lòng khi ngồi trên xe là đủ an toàn. Tuy nhiên, các thử nghiệm thực tế cho thấy điều này không đúng. Khi xe chạy với tốc độ chỉ 30 km/h, một đứa trẻ nặng 10 kg có thể tạo ra lực quán tính tương đương 150 kg trong trường hợp va chạm. Với tốc độ cao hơn, lực quán tính càng tăng, và việc giữ trẻ bằng tay trở nên bất khả thi. Chỉ có các thiết bị an toàn chuyên dụng mới có thể đảm bảo an toàn cho trẻ.

Chi phí cho thiết bị an toàn

Theo ông Minh, một chiếc ghế an toàn cho trẻ em có giá từ 1,5 đến 2 triệu đồng, chiếm khoảng 0,3% đến dưới 1% giá trị của một chiếc ô tô mới (trung bình từ 500 đến 700 triệu đồng). Đây là mức chi phí hợp lý và khả thi đối với hầu hết gia đình sử dụng ô tô.

Tuy nhiên, tỉ lệ sử dụng thiết bị an toàn ở Việt Nam hiện nay vẫn rất thấp. TS. Dương Kim Tuấn, từ Trung tâm Nghiên cứu Chính sách và Phòng chống Chấn thương thuộc Đại học Y tế Công cộng, cho biết khảo sát tại Hà Nội và TP.HCM cho thấy lần lượt chỉ 2,6% và 1,1% số xe trang bị thiết bị an toàn cho trẻ em.

Xu hướng gia tăng sở hữu ô tô và rủi ro tiềm ẩn

Tại các thành phố lớn, số lượng ô tô gia tăng nhanh chóng. Hà Nội ghi nhận tỷ lệ tăng trưởng sở hữu ô tô cá nhân đạt 113,7% mỗi năm trong giai đoạn 2014-2018. Nhu cầu di chuyển đường dài của các gia đình có trẻ em cũng gia tăng, làm tăng nguy cơ tai nạn liên quan đến ô tô.

Thống kê cho thấy, có đến 22,8% số trẻ em ngồi một mình và 19,2% ngồi ghế trước chung với người lớn trên xe. Vị trí ghế trước đặc biệt nguy hiểm do trẻ dễ bị văng ra ngoài hoặc chịu tác động mạnh từ túi khí khi xảy ra tai nạn.

Kinh nghiệm quốc tế về an toàn giao thông cho trẻ em

Nhiều quốc gia đã áp dụng các quy định nghiêm ngặt để bảo vệ trẻ em trên ô tô:

• Mỹ: Quy định bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ từ thập niên 1980. Tỷ lệ tử vong của trẻ em dưới 8 tuổi giảm 45% từ năm 1975 đến 2017.
• Canada: Quy định bắt buộc từ năm 1976, giúp giảm 60% tỷ lệ tử vong của trẻ dưới 9 tuổi trong giai đoạn 1979-2006.
• Úc: Áp dụng từ năm 1971, giảm 80% tỷ lệ tử vong của trẻ em trong giai đoạn 1970-2010.
• Thụy Điển: Bắt buộc từ năm 1975, giảm 90% tỷ lệ tử vong của trẻ trong giai đoạn 1970-2010.

Thiết bị an toàn cho trẻ em thường gồm các loại như: ghế nôi dành cho trẻ dưới 1 tuổi (dưới 13 kg), ghế cho trẻ từ 1-4 tuổi, ghế nâng và dây an toàn cho trẻ từ 4-12 tuổi (22-36 kg).

Lợi ích của quy định mới tại Việt Nam

Quy định mới về việc bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35m trên ô tô sẽ chính thức áp dụng từ ngày 1/1/2026. Quy định này trước tiên sẽ áp dụng cho xe cá nhân, sau đó mở rộng cho xe kinh doanh vận tải.

Việc áp dụng quy định này hứa hẹn sẽ giảm đáng kể tỷ lệ tai nạn và tử vong ở trẻ em khi tham gia giao thông, tương tự kinh nghiệm thành công của các quốc gia phát triển.